Ustrój oraz funkcjonowanie Krajowej Rady Sądownictwa określają przepisy zawarte w:
– Konstytucji,
– ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa,
– uchwale Krajowej Rady Sądownictwa.
Jej pozycja jest również określona przez jedno z powierzonych jej zadań, a mianowicie stania na straży niezawisłości sędziów oraz niezależności sądów. Dało jej to możliwość uzyskania rangi zasady konstytucyjnej.

Spośród najważniejszych zadań Krajowej Rady Sądownictwa możemy wymienić m.in.:
– rozpatrywanie kandydatur na stanowiska sędziów Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, sądów powszechnych, sądów wojskowych, a także asesorów sądowych,
– wydawanie opinii odnośnie projektów aktów normatywnych związanych z sądownictwem i sędziami,
– występowanie do Trybunału Konstytucyjnego w spranie badania zgodności aktów normatywnych z Konstytucją RP,
– podejmowanie decyzji o przeniesieniu sędziów w stan spoczynku oraz wyrażanie zgody na dalsze zajmowanie stanowisk przez sędziów, którzy osiągnęli wiek kwalifikujący ich do przejścia w stan spoczynku,
– uchwalanie zbioru zasad etyki zawodowej sędziów oraz czuwanie nad ich przestrzeganiem,
– wszczynanie postępowań dyscyplinarnych w stosunku do sędziów, jak również odwoływanie się od orzeczeń dyscyplinarnych,
– przeprowadzanie wizytacji w sądzie oraz lustracja pracy sędziów,
– opiniowanie w sprawie odwołania prezesów oraz wiceprezesów sądów.

W skład Krajowej Rady Sądownictwa wchodzą:
– Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego,
– Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,
– Minister Sprawiedliwości,
– osoba powołana przez Prezydenta RP,
– 4 posłów, których wybrał Sejm,
– 2 senatorów, których wybrał Senat,
– 15 członków wybranych przez Sejm spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych na czteroletnią kadencję.

* Zadaniem Rady jest dokonanie wyboru ze swojego grona Przewodniczącego oraz dwóch Wiceprzewodniczących.